Duurzaam en circulair ondernemen: we hebben er anno 2019 met zijn allen de mond van vol. Toch gebruiken we ze te pas en te onpas door elkaar alsof het perfect inwisselbare begrippen zijn. Is dat wel zo? Of is er een verschil? We verdiepen ons in de taalkundige materie en klaren het voor eens en voor altijd voor je op. Het is graag gedaan!

Duurzaam ondernemen

Duurzaam ondernemen gaat in essentie over de verantwoordelijkheid die een bedrijf opneemt inzake haar impact op mens, maatschappij en planeet. Die duurzaamheid kan liggen in de manier waarop het bedrijf met zijn mensen omgaat en de inspanningen die het doet om de maatschappij te verbeteren, maar ze kan ook schuilen in zorg en aandacht voor het milieu en hoe het bedrijf bijvoorbeeld probeert om in de productieprocessen een zo klein mogelijke ecologische voetafdruk achter te laten. Duurzaam ondernemen gaat in wezen over het vinden van een mooi evenwicht tussen economische, ecologische en sociale belangen.

Het begrip duurzaamheid gaat al terug tot de vroege 18de eeuw, toen de Duitser Hans Carl von Carlowitz, die in de mijnindustrie werkte, opriep tot gematigdheid in het kappen van bomen en duurzaam omgaan met de bossen. Toch kent durzaam ondernemen zijn oorsprong pas in de late jaren '80 van de 20ste eeuw, toen het Brundtland-rapport werd gepubliceerd. Onder de titel 'Our Common Future' concludeerde de toenmalige eerste minister van Noorwegen - Gro Harlem Brundtland - dat de voornaamste milieuproblemen in de wereld te wijten waren aan twee zaken: armoede in het ene deel van de wereld, en overmatige consumptie en productie in het andere. Hij riep daarom op tot duurzame ontwikkeling, dat hij als volgt omschreef: "development that meets the needs of the present without compromising the ability of future generations to meet their own needs".

Duurzaam ondernemen wordt vaak als synoniem gebruikt voor maatschappelijk verantwoord ondernemen en in de praktijk overlappen ze mekaar voortdurend. Toch is er een subtiel accentverschil: terwijl maatschappelijk verantwoord ondernemen de nadruk legt op de sociale achtergrond, kijkt duurzaam ondernemen vooral naar het milieuaspect. 

Duurzaam ondernemen kan dus op verschillende manieren, en het hoeft ook niet altijd meteen een heel grote inspanning te zijn. Ook als startende ondernemer of kleine zelfstandige kan je met kleine dingen een verschil maken. Zo kan je heel gemakkelijk je bedrijfsafval sorteren of papierloos gaan en je bedrijfsadministratie enkel nog digitaal doen. Of werken met milieuvriendelijke verpakkingen - of helemaal geen verpakkingen - en wat vaker het openbaar vervoer nemen in plaats van de auto.

Hoe dan ook, maatschappelijk verantwoord en duurzaam ondernemen staat alsmaar hoger op de agenda: niet alleen zijn bedrijven er vaker en gestructureerder mee bezig, ook vanuit overheden en regulerende instanties worden de adviezen en richtlijnen alsmaar strenger en dwingender.

Circulair Ondernemen

Circulair ondernemen is heel sterk vervlochten met duurzaam ondernemen, maar het gaat nog een stap verder. Circulair ondernemen draait niet enkel om het streven naar minder verbruik en duurzaam omgaan met grondstoffen, maar het zet het de hele lineaire keten van onze economie op zijn kop. De kern van de circulaire economie is dat je niets verloren laat gaan en dat grondstoffen eindeloos worden hergebruikt in het circulaire systeem. Denk maar aan w.r. yuma, dat zonnebrillen maakt van gerecycleerde frigo's en autodashboards, en HNST, dat oude jeans recycleert tot een nieuwe denimcollectie. Of Orineo, dat een techniek heeft ontwikkeld om gietvloeren te maken met koffiedik.

De bedoeling van circulair ondernemen is dus om de materiaalkringloop volledig te sluiten. Dat klinkt eenvoudig, maar is makkelijker gezegd dan gedaan. Het vraagt immers heel wat van je organisatie: zo moet je niet langer alleen maar naar jezelf kijken, maar ook naar je impact binnen de keten en naar de partners waarmee je samenwerkt. Circulair ondernemen vraagt een radicaal anders businessmodel, nieuwe technologieën en investeringen, en andere afspraken met leveranciers en tussenhandelaars.

Hoewel circulair ondernemen heel wat positieve veranderingen teweeg brengt, is het niet zo dat het per definitie op alle vlakken duurzaam is. Het uitgangspunt is natuurlijk duurzaam, want je mikt op optimaal hergebruik van grondstoffen, maar is de manier waarop je het aanpakt, dat ook? Je mag als circulaire ondernemer niet blind zijn voor eventuele negatieve effecten van je activiteiten. Hoe pak je bijvoorbeeld je transport aan? Heb je aan de sociale implicaties van je circulaire switch gedacht? Wat met eventueel jobverlies?

Pas als je daar een antwoord op kan formuleren, ben je als circulaire ondernemer helemaal duurzaam bezig.

Succes!